قسمت اول-بررسی کلمه زیارت و عاشورا از منظر لغت
زیارت مصدر میباشد و به معنای دیدار کردن شخصی بزرگ و محترم، به مشاهد متبرکه و بقعه ها رفتن، دعایی که به عنوان تشرف باطنی برای امام ها و امامزاده ها و اولیا خوانند میباشد و جمع آن زیارات است به نظر می رسد این تعریف آنچه را که از لفظ زیارت در عرف شایع است بازگو می کند و در کتب لغت تازی زیارت از ماده "زُور" به معنای میل و عدول آمده است.
حال ارتباط آن با ملاقات و زائر چیست؟
چون زائر در زیارت و ملاقات از دیگری عدول نموده به سوی شما متوجه است. به همین سبب به کسب و بهتان و باطل زور اطلاق میشود چون که کذب و بهتان و باطل عدول از راه حق است پس کسی که زائر است به تبع باید قاصد هم باشد. پارهای از اهل لغت زائر را به معنای قاصد معنی نمودند تعریفی که در جمله:
اَللّهُمّ اجًعَلنی مِن زُوّارِکَ إیِ القاصِدینَ لَک، المُلتَجئینَ إلیَکَ
«پروردگارا مرا از زوار خود قرار ده یعنی از قصد کنندگان و پناهندگان» ارائه میشود.
چرا دیدار مردان خدا و اولیا را با لفظ زیارت تعبیر میکنند چرا نمیگویند مثلاً به ملاقات امام رضا رفتیم ولی میگویند به زیارت امام رفتیم با توجه به ریشه لغت شاید بتوان چنین توجیه کرد به ملاقات بزرگان رفتن یک ملاقات عادی نیست از نوع دیداری که معمولاً افراد با همدیگر انجام می دهند نیست بلکه چنین دیداری عدول و میل از ملاقاتهای عمومی و همگانی است به یک ملاقات خاص و ویژهای که در آن جنبه روحانیت غلبه دارد از این رو در چنین ملاقاتی معیار ملاقاتهای ظاهری نبوده بلکه ملاقات بر اساس قلب و باطن است در چنین هنگامی انسان درصدد احترام و تعظیم و انس گرفتن با اوست
عاشورا
خلیل در کتاب العین می گوید روز دهم محرم است و بعضی گفتهاند روز نهم است و مسلمانان قبل از اینکه روزه ماه رمضان واجب شود آن روز را روزه می گرفتند عاشورا در تاریخ جاهلیت عرب از روزهای عید رسمی و ملی بوده است و در آن روزگار در چنین روزی روزه میگرفتند. روز جشن ملی و مفاخره و شادمانی بوده است در چنین روزی لباسهای فاخر می پوشیدند و چراغانی و خضاب میکردند. در اسلام با تشریع روزه ماه رمضان آن روزه نسخ شد.
گفتهاند علت نامگذاری روز دهم محرم و عاشورا آن است که ده نفر از پیامبران در این روز مورد تکریم الهی قرار گرفته اند اما در فرهنگ شیعه امام صادق أمّا یوم عاشورا فیوم أصیب فیه الحسین(ع) صریعاً بین أصحابه و أصحابه حوله صرعی عراة؛ روز عاشورا روزی است که در آن روز حسین در میان یارانش کشته بر زمین افتاد و یاران او نیز در پیرامون حضرتش به زمین افتادند و عریان بودند
روز عاشورا روز پر از عظمتی است. گویی این عظمت از دیرباز در نهاد و ضمیر بشر همراه با احترام و تکریم بوده است و در هر اثری به گونهای بروز نموده در زمان جاهلیت به عنوان جشن ملی در مناجات های حضرت موسی به گونهای دیگر این عظمت تجلی یافته است
در حدیث مناجات حضرت موسی آمده که خطاب به خدای متعال گفت پروردگارا چرا امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم را بر سایر امتها برتری دادی؟ خداوند فرمود به خاطر ده خصلتی که در آن امت است گفت آن خصلت ها را به ما بیاموز تا بنی اسرائیل به آنها عمل نمایند.
خدا در پاسخ فرمود آن ده خصلت نماز، زکات، روزه، حج، جهاد، جمعه، جماعت، قرآن، علم و عاشوراست موسی علیه السلام گفت عاشورا چیست فرمود گریه و گریاندن بر سبط محمد صلی الله علیه و آله و سلم و مرثیه سرایی در مصیبت فرزند مصطفی است. هیچ بنده ای از بندگان من در آن روز نمیگرید یا نمی گریاند و یا عزاداری نمی کند مگر اینکه بهشت بر او ثابت می شود هیچ بنده ای در آن روز از مالش در محبت و دوستی پسر و دختر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم انفاق نمی کند مگر اینکه در این دنیا هفتاد برابر برکت می دهم او را در بهشت جای خواهم داد گناهان او را می آمرزم. به عزت و جلال خود سوگند در آن روز قطره اشکی از چشمی جاری نمیشود مگر این که پاداش صد شهید به او داده میشود باز درباره عاشورا در زیارت عاشورا قسمت هذا یَوْمٌ تَبَرَّکَتْ بِهِ بَنُو اُمَیَّةَ سخن خواهیم گفت.