آیت الله العظمی سید محمد حسینی زنجانی

علی (ع) الگوی جامع بشریت است

این شخصیت به قدری جمیع اضداد است و جذابیت های فردی و عمومی دارد که در جذب انسان های آزادی خواه و طرفدار عدالت از مرزهای دین اسلام فراتر رفته، عموم و فرهیختگانی از سایر ادیان را شیفته خود ساخته است. شخصیتی چون جرج جرداق یکی از شیفتگان مکتب و مرام علی بن ابیطالب(ع) است. این شخصیت فرامرزی و فرا مذهبی را باید در ویژگی های علی(ع) به عنوان یک انسان کامل جست.

آیت الله العظمی سید محمد حسینی زنجانی از مراجع تقلید در گفت و گو با قدس آنلاین از صفات و ویژگی های بی نظیر مولای متقیان می گوید.

*به‌چه‌دلیل ماامیرالمؤمنین(ع) راانسان کامل می‌دانیم؟

همانگونه که حضرت ختمی مرتبت(ص) انسان کامل است و همه ما مسلمانان به این مساله اعتقاد داریم بنابراین باید خلیفه آن حضرت یعنی حضرت علی(ع) نیز انسانیکاملی باشند. وقتی شخصی مانند امیرالمومنین(ع) به عنوان جانشین پیامبر اعظم(ص) انتخاب و منصوب شده اند باید ویژگی بارز آن حضرت یعنی انسان کامل بودن را نیز دارا باشند. حضرت رسول الله(ص) برای جانشین خود وقت صرف کردند و به تربیت وصی خود پرداختند و آنچه از ویژگی های اخلاقی، عبادی و فردی در شخصیت پیامبر(ص) بود به امام علی(ع) منتقل شد تا بتوانند وظیفه خطیر جانشینی پیامبر را عهده دار شوند. وجود این خصایل دلیلی بر انسان کامل بودن علی(ع) است.

*به‌نظرشماکدام‌بخش اززندگانی گوهربارامام‌علی(ع) برای الگوبرداریِ شیعیان مناسب‌تراست؟

بطور کلی اولیاء و اوصیاء الهی اسوه هستند. اسوه یعنی الگو هستند. اسوه و الگو بودن ولی و وصی الهی جامعیت دارد و ماباید در همه ابعاد زندگی از این بزرگواران الگو برداریم. امیرالمومنین(ع) نیز یکی از اولیاء الله است که به دلیل دارا بودن خصایل ویژه و کامل بودن یکی از بهترین الگوها و اسوه های زندگی برای ما در همه ابعاد است. لذا نمی توان گفت که مثلا در فلان موضوع از امام الگو برداری کنیم و در موضوع دیگری نه! چرا که علی (ع) الگوی جامع بشریت است.

نکته ای که درباره شخصیت ارزنده علی(ع) باید مورد توجه قرار بگیرد این است که مولای متقیان(ع) جمیع اضداد بودند یعنی در عین حال عابد و زاهد بودند، در میدان جنگ و کارزار نیز مبارز و جنگجویی بی بدیل بودند کهحضورشان رعشه بر اندام دشمن می انداخت. این شخصیت عبادی و نظامی امیرالمومنین(ع) است اما همین شخص در محیط خانه و در جمع خانواده همسری مهربان، پدری یگانه و مربی فرزندان خود است.

*باتوجه به این‌که قرن‌هاازظهوراسلام می‌گذردوشرایط زندگیِ امروز باآن‌زمان تفاوت بسیاردارد، آیااین موضوع درفطرت آدمی هم اثرگذاشته است. حضرت علی(ع) چه دستوراتی برای گرفتار نشدن در تلاطم زندگی امروزی دارند؟

بشر دارای دو جنبه است، یک جنبه ثابت که در فطرت اوست و جنبه متغیر. جنبه ثابت که همان جنبه فطری اوست در همه انسان از هر نژاد، ملیت و دین و مذهبی یکسان است. صفات و ویژگی هایی مانند راست گویی، عدالت و محبت به یکدیگر در فطرت همه انسان ها وجود دارد و مورد پذیرش همه بشریت است. همانگونه که رذایل اخلاقی مانند دروغگویی، بی عدالتی، ظلم و ... نیز مورد قبول هیچ بشری نیست. اما بخش دوم زندگی بشر که متغیر است را باید مهم در نظر بگیریم و برنامه های زندگی را به گونه ای تنظیم کنیم که فطرت انسان صدمه ای نبیند. اگر به دستورات زندگی ساز حضرات معصومین و بویژه مولای متقیان، علی بن ابیطالب دقت کنیم و از آنها برای زندگی بهتر و برنامه ریزی در زندگی بهره مند شویم. دستورات حضرت علی در نهج البلاغه می تواند محور برنامه ریزی در زندگی امروز ما قرار گیرد تا فطرت پاک انسانی گرفتار تلاطم و روزمرگی ها نگردد.

* ویژگی هاییکه حضرت علی(ع) برای خدمت به خلق وخدمتگزاری مدّنظردارند، چیست؟

خدمتگزاری به مردم در منطق اهل بیت و علی(ع) ویژگی های خاص خود را دارد. حضرت رضا(ع) می فرمایند: هیچ عملی نزد خداوند بعد از نماز واجب، ارزشمند تر از دستگیری کردن از دیگران نیست. یعنی کمک به خلق خدا تا این اندازه ارزشمند است که بعد از نماز واجب در زمره عمل محبوب خداوند قرار گرفته است. این منطق الهی است، اگر لطف و مرحمت خدا را می خواهید باید دست مردم را بگیرید و به نیازمند و محتاج کمک کنید. اگر چنین نگاهی به حوزه مدیریت به مردم هم در نظر گرفته شود موجب پویایی جامعه و رهایی از مشکلات خواهد شد. خدمت را نه به خاطر خلق که به خاطر خدا باید انجام داد چون به مثابه نماز است. وقتی با این دید به مساله خدمتگزاری به مردم نگریسته شود جنبه معنوی می گیرد و لذت بخش خواهد بود.

*این ویژگی ها در دروه ما چقدرضمانت اجرایی دارد؟

ضمانت اجرایی دستورات و برنامه هایی که اهل بیت(ع) برای ما به یادگار گذاشته اند بستگی دارد به اینکه ما به چه اندازه به این موضوعات از جنبه الهی نگاه کنیم. یک شهروند معمولی در حد وسع و توان خود باید به این وظایف عمل کند و خدمت به خلق را وظیفه ای الهی بداند و یک کارگزار و حاکم در حد وسع مدیریتی خود. لکن برای اجرایی شدن این دستورات که به بهتر شدن اوضاع جامعه و بهبود زندگی خلق الله می انجامد باید دید و نگاه مان را به سمت و سوی نگاه اهل بیت و اولیاء الهی بخصوص علی(ع) که سرآمد خدمتگزاری به امت بوده اند هدایت کنیم.

*به‌نظرشمازیباترین حکمت یاخطبۀنهج‌البلاغه کدام است؟

امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه فرمایشی دارند که به امام حسن(ع) اشاره می کنند که اگر شما چهار چیز را در چهار چیز دیگر جمع و به آن عمل کنید هرگز شکست نمی خورید. چهار چیز در درون انسان است و چهار چیز در بیرون. آنچه در درون انسان است مهمترین آن شامل عقل است. که سرمایه انسان است. دیگر اینکه خودخواه و خود بین نباشد و به خانواده خود توجه کند. چهار دستور دیگر که به بیرون انسان اشاره دارد. اول اینکه از دوستی با احمق و کم عقل بپرهیزدزیرا این فرد موجب رشد انتظارات بیجا در فرد می شود. دوم کسی که حلال و حرام را ازهم جدا نمی کند و سپس دوستی با انسان بخیل و در آخر دروغگو. این افراد موجب تباهی زندگی فردی و اجتماعی انسان می شوند.

علاوه براین خطبه های توحیدی امام علی(ع) موجب بالا رفتن درک انسان از پرستش و عبودیت می شود لذا پیشنهاد می کنم در این ایام این بیانات را مطالعه کنید.