آیت الله العظمی سید محمد حسینی زنجانی

قرآن ما را دعوت به تعقل می‌کند

به گزارش ایکنا از زنجان، آیت‌الله سیدمحمد حسینی‌زنجانی، مرجع عالیقدر جهان تشیع، دیروز دوشنبه ۱۴ اسفندماه در جمع طلاب موسسه آموزش عالی نورالزهرا (س) زنجان، اظهار کرد: جهان اسلام به طور کلی مبتنی بر یک مکتب فکری است که از آن تعبیر به فرهنگ می‌شود و مکتبی است که بر اساس هدایت فکری برنامه‌هایش را تنظیم می‌کند.
وی با اشاره به اینکه هر مکتب فکری یک جهان‌بینی ویژه خود دارد، افزود: اسلام نیز دارای مکتب فکری است که ما از آن به اصول عقاید تعبیر می‌کنیم در واقع یک سلسله معارف هستند که باید آنها را بدانیم و با علم به آنها نسبت به احکام توجیه شویم. لذا احکام را در دو دسته طبقه‌بندی کرده‌اند، اول احکام اصولی و پایه‌ای که از آن به اصول عقاید تعبیر می‌شود و دوم فروع احکامی هستند که به این اصول مرتبط است.
۵ اصل فکری اسلام، احکام عملی مسلمانان را تنظیم می‌کند
آیت‌الله حسینی‌زنجانی با تاکید بر اینکه ما ۵ اصل فکری داریم که احکام عملی ما را تنظیم می‌کند، تصریح کرد: در اصطلاح روز به آن ایدئولوژی و باید و نباید گفته می‌شود از جمله اینکه چرا باید نماز بخوانیم؟ در جواب می‌گوییم چون خدا خواسته در اینجا لازم است خدا اثبات شود و دستور خدا هم اثبات شود تا به عمل برسیم.
اصول عقاید تقلیدی نیست
این مرجع عالیقدر جهان تشیع با اشاره به اینکه اسلام مکتب فکری است که بر اساس اصول مبتنی شده و آن اصول انجام اعمالی را برای ما در نظر گرفته است، گفت: وقتی ما خدا را قبول کردیم این سوال پیش می‌آید که چگونه باید خدا را خوشحال کنیم؟ که در اصطلاح روایات به معارف از آن نام برده شده و اگر به آنها معرفت پیدا نکنیم دین بر اساس پایه قوی استوار نمی‌شود. زیرا گفته‌اند اصول عقاید تقلیدی نیست لذا ما باید با عقلی که خداوند به ما عطا کرده به وجود خدا برسیم و بعد به آگاهی بر اساس منطق نائل شویم که به مجموعه آن، معارف اهل بیت گفته می‌شود و در واقع نوعی تعریف به فرهنگ و جهان بینی است.
فرهنگ اهل بیت بر اساس اصول عقلی و منطقی است
وی افزود: به همین دلیل است که در حدیثی از امام رضا آمده است: «رَحِمَ اللّهُ عَبدًا أحيا أمرَنا»؛ «خدا رحمت کند کسی را که فرهنگ ما را زنده کند» و فرهنگ اهل بیت چیزی جز راه دین، معاد و پیامبر نیست منتها بر اساس اصول عقلی و منطقی و ما باید اصول دین را بر اساس قرآن و روایات اهل بیت بیاموزیم.
راه انبیا را به درستی تبیین نکردیم
آیت‌الله حسینی‌زنجانی با تاکید بر اینکه هدف انبیا هدایت مردم به توحید و نبوت و معاد بود، تصریح کرد: این راه در بیانی زیبا در لسان اهل بیت گنجانده شده ولی متاسفانه ما آن را نهادینه و دسته‌بندی نکردیم و این عدم کوشش ما باعث شده بگوییم فقه ما خارج از مکتب اهل بیت به ما رسیده و سبب شود در مواردی تحت تاثیر فلسفه غرب یا تحت عرفان‌های تند قرار بگیریم.
مکتب اهل بیت توحید است
این مرجع عالیقدر جهان تشیع با تاکید بر اینکه باید معارف مکتب اهل بیت را یاد بگیریم و زنده کنیم، گفت: مکتب اهل بیت توحید است و قول نبی مکرم اسلام است که «قولوا لا اله الله تفلحوا».
قرآن ما را دعوت به عقل می‌کند
آیت‌الله حسینی‌زنجانی با بیان اینکه فراگیری اصول مکتب اسلام مبتنی بر مولفه‌هایی است، تصریح کرد: از آن جمله قرآن ما را به عقل دعوت می‌کند و به تعبیر پیامبر «عقل نوری است که بین عقل و باطل تمایز قائل می‌شود». این نور به ذات است و مسائل دیگر را برای ما روشن می‌کند بر همین اساس حجیت عقل ذاتی است یعنی عقل برخی چیزها را ذاتی متوجه می‌شود.
زبان مشترک قرآن و انسان عقل است
این مرجع عالیقدر جهان تشیع با تاکید بر اینکه زبان مشترک قرآن و انسان عقل است، گفت: اگر چیزی را با عقل بتوان اثبات کرد و به آرامش درونی رسید قطعا مورد تاکید دین اسلام نیز هست.
وی افزود: میزان عقل در انسان درک کلیات است که در سایه آن استنباط و درک می‌کنیم و یکی از اصولی که قرآن دعوت کرده و روایات نیز بر آن تاکید دارند استناد به عقل است و در روایت اول اصول کافی می‌بینیم عقل ملاک تکلیف درک انسان‌ها است و بر همین اساس برای حیوانات تکلیفی نیست زیرا درک چندانی ندارند هر چند تسبیح موجودات هست ولی تکلیف به معنای تکلیفی که انسان دارد، نیست.
خدای متعال با ما بر اساس داده‌ها احتجاج خواهد کرد
این مرجع عالیقدر با اشاره به آیه ۱۴۹ از سوره مبارکه انعام گفت: «قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ» یعنی در روز قیامت انسان حجتی بر علیه خدا ندارد و تمام حجت‌ها علیه خود انسان است بر کسی که عقل داشته می‌گویند چرا واقعیات را درک نکردی و بر کسی هم که واقعیات دین را درک کرده می‌گویند چرا عمل نکردی. پس خدای متعال با ما بر اساس داده‌ها احتجاج خواهد کرد.
پیامبران به زبان عرف جامعه خود سخن می‌گفتند
آیت‌الله حسینی‌زنجانی با اشاره به آیه ۴ از سوره مبارکه ابراهیم «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ...»؛ «و ما هيچ پيامبرى را جز به زبان قومش نفرستاديم تا [حقايق را] براى آنان بيان كند» و با توجه به اینکه فقه هم به عرف تعبیر می‌شود بر همین اساس در جامعه امروزی نیز باید مسائل فقهی را بر اساس عرف تعبیر کنیم