آیت الله العظمی سید محمد حسینی زنجانی

چرا امام حسین(ع) با وجود علم به شهادت راه کربلا را پیش گرفت؟

چرا امام حسین(ع) با وجود علم به شهادت راه کربلا را پیش گرفت؟
مرجع تقلید اهل تشیع به تبیین قیام امام حسین(ع) پرداخت و گفت: حوزه‌های علمیه در رابطه با معارف اهل بیت(ع) بیشتر کار کنند‏.
به گزارش موج رسا; آ‌یت‌الله العظمی سید محمد حسینی از مراجع تقلید شیعیان و فرزند مرحوم آیت‌الله العظمی عزالدین حسینی زنجانی است، این عالم اهل تشیع درخاندان علم و فقاهت، خاندان امام جمعه زنجان تربیت یافته و به درجه اجتهاد رسیده است.
پدر بزرگوار آیت‌الله حسینی زنجانی از شاگردان امام خمینی و از روحانیان حامی انقلاب اسلامی ایران بود و به همین دلیل بازداشت و تبعید شد. مرحوم آیت‌الله عزالدین زنجانی همچنین از شاگردان نزدیک علامه طباطبائی به شمار می‌رفت.
خانواده آیت‌الله حسینی زنجانی با خانواده رهبر معظم انقلاب آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای ارتباط دوستانه ای داشتند. آیت‌الله العظمی سید محمود حسینی زنجانی -پدربزرگ آیت‌الله سیدمحمد حسینی زنجانی هرگاه به مشهد می‌رفت، با آیت‌الله سیدجواد خامنه‌ای پدر بزرگوار مقام معظم رهبری دیدارهای منظمی داشتند. پس از انقلاب هم هرگاه رهبر معظم انقلاب به مشهد می‌رفت، با آیت‌الله العظمی سید عزالدین زنجانی دیدار می‌کرد.
آیت‌الله العظمی سیدمحمد حسینی زنجانی که از شاگردان پدر مرحوم‌شان بودند از ایشان و همچنین چند تن از مراجع گرانقدر دیگر اجازه اجتهاد یافته‌اند.
به مناسبت ایام محرم و برای تبیین حرکت عاشورا به سراغ این مرجع عالیقدر رفتیم تا گفت‌وگویی را در این رابطه با معظم له ترتیب دهیم، در ذیل مشروح گفت‌وگوی اختصاصی موج رسا با معظم له را می‌خوانید:
مرجع تقلید شیعیان با اشاره به پیام ماه محرم اظهار کرد: پیام این ماه به تمام جهان و به ویژه مسلمانان این است که آقا اباعبدالله الحسین(ع) جهت احقاق حکومت حقه قیام کردند تا جامعه اسلامی در مسیر امامت قرار گیرد، این هم نشات گرفته از قرآن است که فرمود «لَقَد أَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَيِّناتِ وَأَنزَلنا مَعَهُمُ الكِتابَ وَالميزانَ لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ».
وی افزود: اقامه قسط علت غایی بعثت انبیا ‏بوده و بعثت انبیا ادامه داشته و در اوصیا نیز همین اهدف باید دنبال شود، بنابراین برای درست کردن جامعه جز اینکه صالحین حکومت کنند راه دیگری برای نجات بشریت وجود ندارد.
آیت‌الله حسینی زنجانی با اشاره به این آیه از قرآن کریم که فرمود «وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُونَ» گفت: وقتی که زمین به دست صالحان افتاد آن موقع یک حکومت عدل و عدل الهی پیاده خواهد شد، پس ماه محرم عبارت است از اقامه حکومت عدل و راهی که انبیا رفتند.
وی با تاکید بر اینکه راه امام حسین(ع) راهی جز راه انبیا نبود، خاطرنشان کرد: این هدف غایی و نهایی محرم‌ها و عاشورهاست که باید آشنایی کامل نسبت به آن داشته باشیم تا بفهمیم امام حسین(ع) برای چه قیام فرمودند.
این مرجع تقلید شیعیان با بیان اینکه قیام امام حسین(ع) برای زنده کردن معالم دین بود، ادامه داد: دین برای اصلاح جامعه آمده است، وقتی که اصلاح جامعه نمی‌تواند با صرف دعوت کردن به خوبی‌ها و نهی کردن از بدیها به مرحله اجرا درآید، باید به وسیله یک حکومت که الهی بوده و براساس داده‌های توحیدی است، میسر شود.
وی بیان کرد: اگر این هدف تامین نشود نهضت باید همچنان ادامه داشته باشد تا اینکه بشریت و به طور اخص جامعه اسلامی به این نکته متوجه شوند که اگر اصلاح جامعه را می‌خواهند باید حکومت صالحان را دنبال کنند و راه دیگری وجود نخواهد داشت.
آیت‌الله حسینی زنجانی با بیان اینکه حضرات معصومین(ع) در ایام محرم اقامه عزا می‌فرمودند، ابراز کرد: اعمال مفصلی برای ماه محرم و صفر وجود دارد که در کتابهای ادعیه به خصوص در مفتاتیح الجنان به آن اشاره شده است، البته در اقبال ابن طاووس(ره) بیشتر به این مسائل پرداخته شده است.
موج رسا: فلسفه پوشیدن سیاه برای امام حسین(ع) چیست؟ با توجه به اینکه سیاه پوشیدن در دین اسلام مورد سفارش قرار نگرفته است؟
آیت‌الله حسینی‌زنجانی: حضرت امام حسین(ع) امام ما شیعیان است و ما به خاطر اینکه امام ما را به ناحق شهید کرده‌اند، عزاداریم. "شیعتنا خلقوا من فاضل طینتنا یفرحون لفرحناویحزنون لحزننا"، چون اهل بیت(ع) در این ایام محزون هستند بنابراین ما نیز می‌خواهیم از این بزرگواران تاسی کنیم.
اکنون آقا اباعبدالله الحسین(ع) امام ما بوده و چون ایشان را به ناحق شهید کردند، وظیفه ما شیعیان است که راه آن حضرت را زنده کنیم و در این راستا برای تعظیم از شعائر اسلامی خودمان را عزادار می‌کنیم.
موج رسا: حضرتعالی چندی پیش فرمودید که گریه به امام حسین(ع) گناهان را پاک می‌کند، آیا صرف گریه کردن برای آن حضرت برای پاک کردن گناهان کافی است؟
آیت‌الله حسینی‌زنجانی: ‏البته این یک نکته است که باید در قالب بحث امامت در مورد آن بحث کرد که جایگاه امام چیست؟ آن امامی که ما به آن معتقد هستیم یک مقام ربانی و الهی داشته و از طرف خداوند برگزیده شده است و ما امامت را مانند نبوت مقام الهی می‌دانیم. مقام امامت مقام مردمی نیست که امام به وسیله آنها انتخاب شود و چون مقام الهی است بنا بر فرموده قرآن "يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ" مراد از وسیله عمل صالح است، بنده می‌گویم که اگر عمل صالح وسیله می‌شود آیا انسان صالح نمی‌تواند وسیله شود؟
به فرض مثال اگر بنده یک عمل صالح را به پیشگاه پروردگار عالم برای بخشش گناهان می‌برم بنابراین مصائب آقا اباعبدالله را هم به عنوان وسیله می‌توان پبش خداوند متعال برد تا بخشش و غفرانی صورت گیرد پس گریه برای امام حسین(ع) وسیله است نه اینکه تمام گناهان را انجام دهیم و بعد با دو قطره اشک طلب بخشش کنیم. چون این بزرگواران در مقام محمود بوده و در زیارت نامه‌هایشان هم به صراحت آمده که خداوند آنها را وسیله مغفرت قرار داده است.
بنا بر روایاتی که ما داریم حضرات معصومین(ع) مظاهر اسماءالله هستند، وقتی که به امام خطاب می‌کنیم وجهه الله یا عین الله یا خلیفه الله به معنای این است که راه توحید صحیح را از این بزرگواران یاد بگیریم و زمانی که امام رضا(ع) فرمود " کلمه لا اله الا الله حصنی فمن قالها دخل حصنی و من دخل حصنی امن من عذابی" شرط و شروطی را تعیین کرده است و تاکید فرموده که من شرط توحید هستم، مراد این است که راه توحید را معصومین(ع) می‌توانند برای مردم بیان کنند.
خداوند همانطور که در قرآن به مسلمانان دستور داده که برای استغفار به محضر پیامیر عظیم الشان بروند بنابراین خود اباعبدالله الحسین(ع) هم بر طبق این منطق قرآنی وسیله‌ای برای بخشش گناهان است، اگر ما امامت را همان مقام بدانیم پس خود مقام الهی را وسیله قرار داده‌ایم و به این وسیله روایات ما " البكاء على الحسين تحت الذنوب" که روایات صحیحی هستند تاکید دارند که گریه بر امام حسین(ع) گناهان را می‌ریزد چرا که معامله امام حسین(ع) با خداوند متعال منزلت و جایگاه بسیار بالایی دارد.
موج رسا: گاهی برداشت‌های نابجایی از این موضوع می‌شود؟ کمی بیشتر این موضوع را برایمان تبیین می‌فرمایید؟
آیت‌الله حسینی‌زنجانی: اینکه معصومین(ع) می‌فرمایند که از در ما وارد شوید به معنای این است که مقصد خداوند است اما وسیله ما هستیم، این وسیله هم بنابر روایتی که از رسول اکرم(ص) و همچنین سایر ائمه وارد شده این است که مقام محمود را خداوند به اینها داده است. این بابی است که خداوند برای ما باز کرده و اعتقاد ما این است که امام حسین(ع) باب الله است، ان الحسین مصباح الهدای و سیفینه النجاه. قرآن کریم مشرکین جزیره العرب را مذمت می‌کند، شرکی که قرآن با آن مبارزه می‌کند شرکت ذاتی نبوده و شرک بدون اذن است پس واسطه قرار دادن با اذن خداوند شرک نیست.
موج رسا: برخی از چنین رفتارهایی را شرک دانسته و شیعه را متهم به شرک می‌کنند، پاسخ شما به این شبهات چیست؟
آیت‌الله حسینی‌زنجانی: به طور یقین چنین نیست، ما مشرک نیستیم و تنها این بزرگواران را در نزد خداوند متعال وسیله قرار می‌دهیم و این وسیله را خود خداوند قرار داده و از طریق خود پیامبر(ص) در این زمینه برای ما روایت رسیده است، خداوند به پیامبر(ص) فرموده که نماز شب بخوان تا به مقام محمود برسی و ما معتقدیم همین مقام محمود با اجازه خداوند به حضرت علی(ع) تفویض شده و ایشان نیز به سایر ائمه تفویض فرموده‌اند. ما معتقدیم که این روایات از منبع وحی صادر شده است و چون از ناحیه خدا صادر شده عین توحید است و هیچ مشکلی ندارد.
ما اینها در عرض خدا نمی‌دانیم، شعار ائمه این است که رضی الله رضانا اهل البیت، در یک روایتی از خود آقا اباعبدالله الحسین(ع) این مسئله روشن شده است که می‌فرماید "ایهاالناس انما خلق الناس لیعبدون" نهایت علت غایی خلقت این بوده که خداوند متعال می‌فرماید وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ پس هدف از خلقت فاعلی نبوده و فعلی است، خداوند بی نیاز بوده و نیازی به عبادت ما ندارد.
معنای اینکه خداوند را عبادت کنیم این است که او را بشناسیم، راوی از امام حسین(ع) سوال می‌کند که چطور خداوند را بشناسیم که حضرت در جواب می‌فرماید در هر عصری باید امام زمان را شناخت یعنی واسطه بین خدا و خلق را شناخت. پس بنا به فرموده آقا اباعبدالله اگر شما می‌خواهید به حقیقت توحید برسید باید از راه ولایت و امامت وارد شوید یعنی امام عصر را شناخته و از او بخواهیم راه توحید را نشان دهد.
از مجموع این گفته‌ها این نکته را می‌خواهم بگویم که آقا اباعبدالله چون ولی خدا بوده و جانشین خداوند بر روی زمین است بنابراین این مقام باید از طرف خود خداوند به کسی داده شود، نبوت انبیا همگی با معجزه ثابت شده و با دلیل و برهان عقلی نمی‌توان این مسئله را ثابت کرد. معنای معجزه این است که کاری که خدا انجام می‌دهد را اینها انجام دهند، اثبات نشانه نبوت عینا در امامت نیز وجود دارد چرا که ادامه راه وحی نبوت و وحی است و به این خاطر است که ما می‌گوییم معصوم را باید معصوم قبلی تایید کند.
موج رسا: به نظر می‌رسد که در این زمینه‌ها کم کار شده و مردم آشنایی بیشتری با چنین مباحثی ندارند؟
آ‌یت‌الله حسینی‌زنجانی: اینها مباحثی هستند که در لابه لای روایات اهل بیت(ع) که تعبیر به معارف اهل بیت(ع) می‌شوند، وجود دارد که متاسفانه ما در این زمینه کوشش نکردیم، به خصوص حوزه‌های علمیه در رابطه با معارف اهل بیت(ع) جدا از فلسفه‌های موجود در عالم باید کار کنند. قرآن ملاک اثبات حقانیت را از عقل آغاز کرده و به مراحل بعدی می‌رسد، برهان در اصطلاح قرآن یعنی حجت و چیزی که به وسیله آن احتجاج شود نه برهانی که در منطق ارسطویی گفته می‌شود بنابراین خداوند متعال برای اثبات صانع دلایل چندانی نیاورده چرا که آسمان و زمین به خودی خود ایجاد نشدند.
این بزرگان افراد عادی نبودند، امام صادق(ع) می‌فرماید که "کل جزع و فزع مکروه الا علي ابي عبدالله" بنابراین باید تحقیق کنیم که امام حسین(ع) دارای چه مقامی بوده است که گریه کردن برای آن حضرت گناهان ما را پاک می‌کند. ایشان تمام تعلقات را به خاطر خداوند فدا کرده است.
موج رسا: امام حسین(ع) حتی علی اصغر خود را هم فدا کردند. این نشان دهنده ذوب بودن در راه خداست، کمی از این نظر برایمان صحبت بفرمایید.
آیت‌الله حسینی‌زنجانی: پدران بهتر درک می‌کنند که یکی به فرزندانش کتک بزند چه حالی پیدا می‌کنند حال شما ببینید که در جلوی چشم حضرت بچه 6 ماهه را با تیر شهید می‌کنند. چه فشاری روی اباعبدالله آمده که این صحنه‌ها را دیده است، وقتی حرمله این تیر را می‌اندازد حضرت جمله عجیبی می‌فرماید و آن اینکه پروردگارا این مصیبت بر من هموار است چون تورا نگاه می‌کنم. ایستادگی و استقامت مقام و رتبه برای شخص می‌آورد و چون ایشان به خاطر خدا این همه از خود گذشته بنابراین خداوند هم وساطت حسین را برای آمرزش گناهان می‌پذیرد.
برخی اتهام مشرک بودن را به ما می‌زنند و می‌گویند در مساجد نباید به غیر از خدا را خواند در پاسخ باید گفت که ما خدا را می‌خوانیم یعنی خدا را به نحوی می‌خوانیم که ما دستور و اجازه داده شده است، پس این مقامات اهل بیت(ع) را باید بشناسیم و بعد سخن بگوییم، امام جواد(ع) در 9 سالگی به امامت رسید. علم الهی پشت این موضوعات است و امام همانند پیامبر از طرف خداوند با مردم صحبت می‌کند.
موج رسا: چرا امام حسین(ع) با وجود اینکه می‌دانست قرار است شهید شود اما راه کربلا را پیش گرفت و خانواده خود را همراه خود برد؟
آیت‌الله حسینی‌زنجانی: قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بر اساس تکلیف الهی برای مبارزه با طاغوت بود، قرآن کریم می‌فرماید ما در هر امت و جامعه‌ای برای اینکه اتمام حجت کنیم رسولی فرستادیم تا خدا را عبادت کرده و از طاغوت اجتباب ورزند، طاغوت در اصطلاح قرآن یعنی طغیان و کسی که از حقش تجاوز کرده باشد. کسی که خودش را در جایگاه خداوند قرار دهد از حدش تجاوز کرده است بنابراین طاغوت‌های زمانهای گذشته خواسته‌هایشان را از راه حکومت بر مردم تحمیل می‌کردند و چون قرآن می‌گوید که وظیفه هر پیغمبری این است که مردم را به عبادت خدا دعوت کرده و از طاغوت نجات دهد پس این تکلیف برای آقا اباعبدالله الحسین(ع) هم بوده است و هیچ منافاتی ندارد که امام بداند که قرار است شهید شود اما راه کربلا را پیش بگیرد.
فرق ما با امام این است که امام بر اساس تکلیف رفتار کرده است، اینکه اطلاع دارد از قضای الهی به این معنا نیست که از این علم سوء استفاده کند. اینکه می‌گویند امام علی(ع) وقتی از نیت ابن ملجم آگاه است چرا از خواب بیدار کرد و او را نکشت در جواب باید گفت علم حضرت علی(ع) به عنوان خلیفه الله دلیل نمی‌شود که از این علم سوء استفاده کند. دانستن علم غیب یک مسئله و اجازه استعمال مسئله دیگر بوده و اذن دیگر لازم دارد.
ما در مورد ائمه به چنین علمی اعتقاد داریم که این علم متصل به علم خداوند است. بنابراین علم امام علم لدنّی و ربانی است و به همین خاطر امام حسین(ع) می‌دانست که قرار است شهید شود اما به تکلیف‌شان عمل کردند و به خاطر سلطنت نرفته بودند و به دنبال حکومتی بودند که قسط و عدل را برپا دارند.
حضرت امام رضا(ع) به خاطر اینکه بفهماند علم اهل بیت(ع) علم خدایی است، ولایت عهدی مامون را پذیرفت و در آن جلسه شرکت کرد و به آن فرد عراقی فرمود که با اهل تورات، انجیل و زبور با زنان خودشان صحبت خواهم کرد و مامون از تشکیل چنین جلسه‌ای پشیمان خواهد شد و تاکید داشتند که راه توحید در ما است. علم امامت یک علمی فراتر از علم عادی است. تکلیف امام حسین(ع) این بوده که به شهادت برسند و تکلیف امام حسن(ع) این بوده که صلح کند.
موج رسا: کمی در خصوص "کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا" برایمان صحبت بفرمایید.
آیت‌الله حسینی‌زنجانی: کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا یعنی مبارزه حق و باطل در هر عصری وجود دارد، ما اکنون می‌توانیم منطق امام حسین(ع) را با لباس روز بیان کنیم و بگوییم چه کسی در مقابل حق و خدا ایستاده و طرفدار شیطان است بنابراین مبارزه حق و باطل تا روز قیامت ادامه دارد و هرکس باید موضع خود را مشخص کند، امام حسین(ع) برای همه ما درس است و باید این نهضت را زنده نگه داریم.
موج رسا: بهترین معروف و بدترین منکر را در این ایام چه می‌دانید؟
آیت‌الله حسینی‌زنجانی: ما باید توجه کنیم که ذات اقدس الهی به پیامبر(ص) یاد می‌دهد که در هرامری راه درست را یاد بگیرد و از راه درست وارد شده و از راه درست خارج شود بنابراین باید با فرهنگ اهل بیت(ع) زنده بمانیم و با این فرهنگ از دنیا برویم.
البته این جوان‌های عزیزی که برای امام حسین(ع) سینه می‌زنند با یک نیت پاکی می‌آیند اما چه سنخیتی بین طبل و عزاداری وجود دارد. ما باید سعی کنیم کار را صحیح انجام دهیم. منظور عزاداری صحیح است یعنی از دری که راست باشد، وارد شویم و این مسائل را مراعات کنیم.