آیت‌الله حسینی‌ زنجانی‌

تزکیه مقدم بر تعلیم است / آغاز مهار هوی نفس با پالایش درون

به گزارش ایکنا از زنجان، آیت‌الله سیدمحمد حسینی‌زنجانی، مرجع تقلید شیعیان، شب گذشته، ۴ شهریور ماه در سخنرانی به مناسبت ششمین شب محرم پیرامون موضوع اخلاق حسینی اظهار کرد: بر اساس آیه «هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الأُمِّيّينَ رَسولًا مِنهُم يَتلو عَلَيهِم آياتِهِ وَيُزَكّيهِم وَيُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَالحِكمَةَ وَإِن كانوا مِن قَبلُ لَفي ضَلالٍ مُبينٍ» اولین هدف از بعثت انبیای الهی، تزکیه نفس است.

وی با اشاره به اینکه تزکیه در جایی ترسیم می‌شود که هوای نفس باشد و در واقع هوای نفس در مقابل تزکیه نفس قرار دارد، ابراز کرد: تزکیه مقدمه‌ای است که در وهله اول انسان از علم نتیجه مطلوب بگیرد و سپس مسیر عبودیت را به شکل صحیح و سالم بپیماید. اخلاق همان تزکیه است برای اینکه انسان خُلق خود را عوض و آن را زیر و رو کند.

آیت‌الله حسینی‌زنجانی با اشاره به اینکه هوای نفس مانع رشد بشریت است، بیان کرد: اگر انسان بر اساس حق رفتار نکند و هوای نفس او را هدایت کند، به هدف نخواهد رسید و نتیجه این می‌شود که از مراحل عبودیت سقوط می‌کند. هوی در لغت عرب به معنای سقوط به طرف زمین است و پیروی از نفس اماره موجب سقوط انسانی می‌شود که به این حالات هوی نفس می‌گویند.

وی به معرفت‌النفس برای غلبه بر هوای نفس تاکید کرد و گفت: کسی که خودش را نشناسد، ارزش وجودی خود و قلمرو جسم و روح را نداند، نمی‌تواند راه را پیدا کند، مسیر سالم را تشخیص دهد و دچار خطا می‌شود. معرفت‌النفس سبب می‌شود فرد متوجه شود که خدای متعال در وجود او زمینه‌های خودکنترلی و تهذیب قرار داده است.

آیت‌الله حسینی‌زنجانی با بیان اینکه در قرآن کریم تزکیه مقدم بر تعلیم است، ادامه داد: تزکیه یعنی پالایش دورن و خودسازی؛ تا زمانی که انسان به یک مبدا خاضع نشود و ایمان نیاورد، این نفس او از مرحله خودخواهی و خودپرستی عبور نخواهد کرد. مهار هوای نفس و خواسته‌های شیطانی از خودسازی آغاز می‌شود.

وی به شعارهای اباعبدالله‌الحسن(ع) در جریان قیام عاشورا اشاره کرد و افزود: امام حسین(ع) فرمود: «اگر قرار است دین استوار بماند و استواری‌اش منوط به کشتن من است، ای شمشیرها من را بگیرید.» در این جا می‌بینیم معرفت نفس سبب ارتباط با خدا شده است و زمانی می‌توانیم بر نفس سلطه یابیم که به خدای متعال متصل شده باشیم در غیر این صورت نفس فریبنده خواهد بود.

مرجع تقلید شیعیان یادآور شد: در مقدمه کتاب حکمت عملی آورده شده که اگر ایمان نباشد، بحث از اخلاق مفهوم ندارد، اخلاق در جایی مطرح می‌شود که خدا باشد، چون در این حالت یک نفر بر اعمال انسان ناظر است و به پشتوانه او کارهای نیک انجام می‌شود.ایمان به ذات اقدس الهی اخلاق را تشکیل می‌دهد و اگر خدایی نباشد که از اعمال ما مراقبت کند، اعتنایی به رفتار و سکنات خود نخواهیم داشت.

وی با اشاره به اینکه خردمند و عاقل کسی است که از تجربه‌ها درس بگیرد، تصریح کرد: یکی از نصایح پیامبر اکرم(ص) به مسلمانان صدر اسلام موعظه کردن است. مسئله موعظه انسان را کنترل می‌کندو نیروی ادراکی که عقل است و عواقب امور را می‌سنجد، بیدار و متنبه می‌شود و رفتار را کنترل می‌کند. خاصیت انسان این است که تحت تاثیر نصیحت قرار می‌گیرد و دورن انسان را پالایش می‌کند.