احکام شرکت

مسئله 1189- اگر دو نفر بخواهند با هم شرکت کنند ، چنانچه هر کدام مقداری از مال خود را با مال دیگری به طوری مخلوط کنند که از یکدیگر تشخیص داده نشود و به عربی یا به زبان دیگر صيغة شرکت را بخوانند یا کاری کنند که معلوم باشد که می خواهند با یکدیگر شریک باشند شرکت آنان صحیح است .
مسئله 1190- اگر چند نفر در مزدی که از کار خودشان می گیرند با یکدیگر شرکت کنند ، مثل آرایشگران که قرار می گذارند هر قدر مزد گرفتند با هم قسمت کنند ، شرکت آنان صحیح نیست .
مسئله 1191- اگر دو نفر با یکدیگر شرکت کنند که هر کدام به اعتبار خود جنسی بخرد و قیمت آن را خودش بدهکار شود ولی جنس را که هر کدام خریده اند در استفاده با یکدیگر شریک باشند ، اما اگر هر کدام دیگری را وکیل کند که جنس را برای او نسیه بخرد بعد هر شریکی جنس را برای خودش و شریکش بخرد که هر دو بدهکار شوند شرکت صحیح است .
مسئله 1192- کسانی که به واسطه عقد شرکت با هم شریک می شوند باید مکلف و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار شرکت کنند و نیز باید بتوانند در مال خود تصرف کنند ، پس آدم سفیه که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند چون حق ندارد در مال خود تصرف کند اگر شرکت کند صحیح نیست .
مسئله 1193- اگر در عقد شرکت شرط کنند کسی که بیشتر از شریک دیگر کار می کند بیشتر منفعت ببرد ، باید آنچه را شرط کرده اند به او بدهند و اگر شرط کنند کسی که کار نمی کند یا کمتر کار می کند بیشتر منفعت ببرد شرط فاسد و بی اثر است ولی شرکت شان فاسد نمی شود و صحیح است و اگر شرط کند آن مقدار بیشتر را بعد از اینکه شریک مالک شد به او ببخشد شرط هم صحیح خواهد بود .
مسئله 1194- اگر قرار بگذارند که همه استفاده را یک نفر ببرد ، یا تمام ضرر یا بیشتر آن را یکی از آنان بدهد شرکت باطل است ، اما اگر قرار بگذارند منفعتی را که شریک مالک می شود به دیگری بدهد یا تمام ضرر یا بیشتر آن را از مال خود تدارک کند شرکت و شرط ، هر دو صحیح است .
مسئله 1195- اگر شرط نکنند که یکی از شریک ها بیشتر منفعت ببرد ، چنانچه سرمایه ی آنان یک اندازه باشد منفعت و ضرر را هم به یک اندازه می برند و اگر سرمایه آنان یک اندازه نباشد ، باید منفعت و ضرر را به نسبت سرمایه تقسیم کنند ، مثلا اگر دو نفر شرکت کنند و سرمایه یکی از آنان در برابر سرمایه دیگری باشد ، سهم او از منفعت و ضرر دو برابر سهم دیگری است چه هر دو به یک اندازه کار کنند ، یا یکی کمتر کار کند یا هیچ کار نکند .
مسئله 1196- اگر در عقد شرکت شرط کنند که هر دو با هم خرید و فروش کنند ، یا هر کدام به تنهایی معامله کنند یا فقط یکی از آنان معامله کند باید به قرار داد عمل کنند .
مسئله 1197- اگر معین نکنند که کدام یک از آنان با سرمایه خرید و فروش کند ، هیچ یک از آنان بدون اجازه دیگری نمی تواند با آن سرمایه معامله کند .
مسئله 1198- شریکی که اختیار سرمایه شرکت با اوست باید به قرارداد شرکت عمل کند ، مثلا اگر با او قرار گذاشته که نسیه بخرد یا نقد بفروشد یا جنس را از محل مخصوصی بخرد باید به همان قرارداد رفتار کند و اگر با او قراری نگذاشته باشند باید به طور معمول معامله کند و داد و ستدی کند که برای شرکت ضرر نداشته باشد و نباید نسیه بخرد و نسیه بفروشد یا مال شرکت را در مسافرت همراه خود ببرد .
مسئله 1199- شریکی که با سرمایه شرکت معامله می کند ، اگر بر خلاف قراردادی که با او کرده اند خرید و فروش کند و خسارتی برای شرکت پیش آید ضامن است ولی اگر بعدا به قرار دادی که شده معامله کند صحیح است ، و نیز اگر با او قراردادی نکرده باشند و بر خلاف معمول معامله کند ضامن می باشد ، اما اگر بعدا مطابق معمول معامله کند معامله او صحيح است .
مسئله 1200- شریکی که با سرمایه ی شرکت معامله می کند اگر زیاده روی نکند و در نگهداری سرمایه کوتاهی نکرده باشد و اتفاقا مقداری از آن یا تمام آن تلف شود ضامن نیست .
مسئله 1201- شریکی که با سرمایه شرکت معامله می کند اگر بگوید سرمایه تلف شده و پیش حاکم شرع قسم بخورد باید حرف او را قبول کرد .
مسئله 1202- اگر یکی از شریک ها بمیرد ، یا دیوانه و بیهوش شود شریکهای دیگر نمی توانند در مال شرکت تصرف کنند و همچنین است اگر یکی از آنان سفیه شود یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف کند .