شرایط جنس و عوض آن

مسئله 1156- جنسی که می فروشند و چیزی که عوض آن می گیرند پنج شرط دارد : اول - آنکه مقدار آن ، با وزن با پیمانه و مانند اینها معلوم باشد .دوم - آنکه بتواند آن را تحویل دهد ، بنابراین مثلا فروختن اسبی که فرار کرده صحیح نیست ، ولی اگر اسبی را که فرار کرده با چیزی که بتواند تحویل دهد مثلا همراه با یک فرش بفروشد اگر چه اسب پیدا نشود معامله . سوم- خصوصیاتی را که در جنس و عوض هست و به واسطه آنها میل مردم به معامله فرق میکند . چهارم - کسی که در جنس یا عوض آن حقی نداشته باشد ، پس مالی را که نزدش گرو اجازه صاحب آن نمی تواند بفروشد . پنجم- خود جنس را بفروشد نه منفعت آن را پس اگر مثلا منفعت یکساله خانه را بفروشد صحیح نیست ولی چنانچه خریداری به جای پول ، منفعت ملک خود را بدهد ، مثلا فرشی را از کسی بخرد و عوض آن منفعت یکساله خانه خود را به او واگذار کند اشکال ندارد ، و احكام اینها در مسائل آینده گفته خواهد شد .
مسئله 1157- جنسی را که در شهری با وزن با پیمانه معامله می کنند ، در آن شهر انسان باید با وزن یا پیمانه بخرد ، ولی می تواند همان جنس را در شهری که با دیدن معامله می کنند
مسئله 1158- اگر یکی از شرطهایی که گفته شد در معامله نباشد معامله باطل است ولی اگر خریدار و فروشنده ، با قطع نظر از معامله ، راضی باشند که در مال یکدیگر تصرف کنند تصرف آنها اشکال ندارد .
مسئله 1159- معامله چیزی که وقف شده باطل است ، ولی اگر به طوری خراب شود که نتوانند استفاده ای که مال برای آن وقف شده از آن ببرند ، مثلا حصير مسجد به طوری پاره شود که نتوانند روی آن نماز بخوانند ، فروش آن اشکال ندارد و در صورتی که ممکن باشد باید پول آن را در همان مسجد به مصرف برسانند که به مقصود وقف کننده نزدیک تر باشد .
مسئله 1160- هرگاه بین کسانی که برای آنان مالی وقف شده است به طوری اختلاف پیدا شود که اگر مال وقف را نفروشند گمان آن برود که مال وقف یا جانی تلف شود و به جز فروختن علاجی نباشد می توانند آن مال را بفروشند و عوض آن را بخرند و بر طبق وقف اولی وقف کنند .
مسئله 1161- خرید و فروش ملکی که آن را به دیگری اجاره داده اند اشکال ندارد ، ولی استفاده آن ملک در مدت اجاره مال مستأجر است و اگر خریدار نداند که آن ملک را اجاره داده اند یا به عنوان اینکه مدت اجاره کم است ملک را خریده باشد ، پس از اطلاع می تواند معامله خودش را به هم بزند .