شروط وجوب امر به معروف و نهی از منکر

مسئله 1081- چند چیز در واجب شدن امر به معروف و نهی از منکر شرط است ، چنانچه این شرایط نباشد آن دو عمل واجب نیست :
شرط اول :
کسی که می خواهد امر به معروف یا نهی از منکر کند احتمال مؤثر بودن امر و نهی خود را بدهد ، بنابراین اگر در موردی یقین کرد که ابدأ تأثیری نخواهد کرد و مرتکب معصیت و یا ترک کننده طاعت اهمیتی نخواهد داد واجب نیست .
شرط دوم :
ترک کننده طاعت و یا مرتکب معصیت در عمل قبیح خود اصرار ورزد ، اما اگر از قرائن و نشانه هایی فهمیده شد که بنای به جا آوردن واجب یا ترک گناه را دارد و از کرده خود پشیمان است واجب نیست و بر عکس چنانچه از قرائن و نشانه ها به دست آمد که بنا دارد ( اگر چه یک مرتبه هم باشد ) واجبی را ترک کند ، یا معصیتی را مرتکب شود ، در این صورت واجب است امر به معروف و نهی از منکر کند .
شرط سوم :
مرتکب حرام یا ترک کننده واجب از ترک واجب و یا آوردن معصیت معذور نباشد مثلا اگر کسی یقین دارد که مایع موجود در بطری مخصوص شربت است اگر چه مشروب باشد و با آن اعتقاد آن مایع را مینوشد و یا مجتهدی است که در رأی خود عملی را جایز می داند مثلا مجتهدی ذبح حیوان را به غیر آلت آهنی حلال می داند ولی نهی از منکر کننده آن را موجب تزکیه حیوان نمی داند ، و و یا مقلدی است که به فتوای مجتهد خود عمل می کند ، در چنین صورتی امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست .
شرط چهارم :
امر به معروف و نهی از منکر ، ضرر جانی یا آبرویی یا مالی برای شخص و یا یک مسلمان دیگر نداشته باشد ، پس اگر موجب یکی از این سه قسم ضرر بشود واجب نیست .
مسئله 1082- لازم نیست که یقین به ضرر داشته باشد بلکه گمان ضرر احتمال عقلایی آن در واجب نبودن کفایت می کند .
مسئله 1083- واجب نبودن امر به معروف و نهی از منکر با ترس از ضرر در موردی است که اطمینان به تأثیر امر به معروف و نهی از منکر نداشته باشد ، بنابراین اگر اطمینان داشت که با تحمل ضرر تأثیر خواهد داشت باید در این صورت در تشخیص عمل ، یا تحمل ضرر به قواعد شرعی از راه اجتهاد و یا تقلید از مجتهد رجوع کند .
مسئله 1084- در صورت اجتماع شرایط ، امر به معروف و نهی از منکر به همه طبقات و افراد واجب میشود و اختصاص به یک طبقه از مردم ، مثلا علماء ، ندارد بلکه در برابر وظیفه واجب همه برابر و مساوی هستند .