احکام مساقات

مسئله 1259- اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوه ای را که میوه آن مال خود او است ، یا اختیار میوه های آن با اوست تا مدت معینی به آن شخص واگذار کند که رسیدگی کند و آب بدهد و به مقداری که قرار می گذارند از میوه آن بردارد این معامله را مساقات گویند .
مسئله 1260- معامله مساقات درختهایی که مثل بید و چنار میوه نمیدهند صحیح نیست ولی در مثل درخت حناء که از برگ آن استفاده کنند اشکال ندارد .
مسئله 1261- در معامله مساقات لازم نیست صیغه بخوانند بلکه اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار کند و کسی که کار می کند به همین قصد مشغول کار شود معامله صحیح است .
مسئله 1262- مالک و کسی که رسیدگی به درخت ها را به عهده می گیرد باید مکلف و عاقل باشد و کسی آنها را مجبور نکرده باشد و نیز باید سفیه نباشد ، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکند .
مسئله 1263- مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اول آن را معین کنند و آخر آن را موقعی قرار دهند که میوه آن سال به دست می آید صحیح است .
مسئله 1264- در مساقات باید سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند که مثلا صد من از میوه ها مال مالک و بقیه مال کسی باشد که کار می کند معامله باطل است .
مسئله 1265- باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند اگر کاری مانند آبیاری که برای درخت لازم است باقی مانده باشد معامله صحیح است و گر نه اشکال دارد ، اگر چه احتیاج به کاری مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد .
مسئله 1266- معامله مساقات در بوته خربزه و خیار و مانند اینها صحیح نیست .
مسئله 1267- درختی که از آب باران یا رطوبت زمین | استفاده کند و به آبیاری احتیاج ندارد ، اگر به کارهای دیگر مانند بیل زدن و کود دادن محتاج باشد معامله مساقات در آن صحیح است .
مسئله 1268- دو نفری که مساقات کرده اند با رضای یکدیگر می توانند معامله را به هم بزنند و نیز اگر در ضمن خواندن صیغه مساقات شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان حق به هم زدن معامله را داشته باشند ، مطابق قراری که گذاشته اند به هم زدن معامله اشکال ندارد ، بلکه اگر در معامله شرطی کنند و عملی نشود ، کسی که برای او شرط کرده اند می تواند معامله را به هم بزند .